الشعر الجاهلی بین الشک والیقین
نویسنده
چکیده مقاله:
إقترنت ظاهرة الشک فی الشعرالجاهلی بقضیة الانتحال، و هی ظاهرة أدبیة عامة لاتقتصر علی أمة دون غیرها من الأمم. و من أهم النقـّاد القدامی فی هذا الجانب محمد بن سلـّام الجمحی، وعبد الملک بن هشام. وکان مرجولیوث أکبر مَن أثار هذه القضیة من المستشرقین، وقد بنی رأیه علی ضربین من الأدلّة: الأدلّة الخارجیة، والأدلّة الداخلیة. وأوّل من بحث هذا الموضوع من العرب المعاصرین هو مصطفی صادق الرافعی، ثم تناول البحث الدکتور طه حسین فی کتابه «فی الشعر الجاهلی»، ثم نسخته المعدّلة «فی الأدب الجاهلی»، وقال: «انّ الکثرة المطلقة ممّا نسمّیه أدبا جاهلیا لیست مِن الجاهلیة و إنما هی منتحلة بعد ظهور الاسلام.» فبحث عن الدوافع والأسباب التی تدفع الباحث الی الشکّ فی الشعر الجاهلی، و قال:«هذا الأدب لایمثـّل الحیاة الدینیة والعقلیة والسیاسیة والاقتصادیة والاجتماعیة للعرب الجاهلیین.» ولاحظ أنّ الشعرالجاهلی لایصوّر اللغتین الشائعتین فی الجزیرة:لغة الحمیریین الجنوبیة، ولغةالعدنانیین الشمالیة.أما أسباب الشک علی زعمه فهی: أولا: إنّ اللغة لم تکن واحدة فی القبائل المختلفة قبل الاسلام. ثانیا: السیاسة کانت تجبر الکثیرین علی انتحال الشعر. ثالثا: الدین، کان یدفع المسلمین إلی الانتحال لیذکروا به انتظار القوم بعثة محمد(ص). رابعا: اتساع الفن القصصی وسرد الحکایات القدیمة. خامسا: تنافس العناصر العربیة والفارسیة وغیرها من الشعوب. سادسا: منافسة الرواة والعلماء فی حفظ الأشعار والحرص علی تفسیر ما أشکل من الألفاظ. فالأسباب التی یوردها الدکتور نسبیّة ولا یصحّ أن تُعمم. هذا فضلا عن أنّ الکثیرین من أدباء العرب الأقدمین کأبی زید القرشی وابن سلام وصاحب الأغانی ذکروا بعض طرق الانتحال هذه، وکشفوا الستار عن کثیر من منتحلات حمّاد الراویة وخلف الأحمر. فلم یکد یمضی علی صدور کتابیه حتی کانت هناک مجموعات مِن المؤلفات تنتقد طه حسین وکتابیه،أوّلا: لأنّ هذا یشمل کل الشعر الجاهلی تقریبا، وقد بالغ الناقد حتی نفی وجود بعض الشعراء لا من جهة شاعریّتهم فحسب،بل من جهة کیانهم أیضا.ثانیا: لأنّ إنکاره هذا، وهو المسلم،خرّیج الأزهر، یُعدّ إنکارا لصحّة نسبة الأبیات التی استشهد بها ابن اسحاق و ابنهشام فی سیرة نبیّ الإسلام (ص) ویمس فی بحثه، عن اسباب الانتحال، صفة النبیّ المذکورة من حیث أنّه کان منتظرا فی البلاد العربیة من عهد بعید.
منابع مشابه
مقارنه بین اغراض الشعر الجاهلی و العباسی.
تبحث هذه الرساله فی مقارنه اغراض الشعر الجاهلی والعباسی، والهدف منها عقد موازنه بین القدیم و الجدید او بین الکلاسیکیه و الحرکه التجدیدیه فیما یتعلق بالاغراض الشعریه من خلال دراسه تحلیلیه توصیفیه ابتداء من مجئ الاسلام ومرورا بالعصر الاموی وختاما بالعصر العباسی الذی شهد تجدیدا و تطویرا فی الاغراض الشعریه وولاده لالوان جدیده منهاکالغزل المذکر و غزل الغلامیات و وصف القصور والازهار والسفن الحربیه و ...
منابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 4 شماره 2
صفحات 251- 274
تاریخ انتشار 2012-07-22
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023